Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu - uwagi KMPS

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi uwagami do Krajowego Programu Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020 opracowywanemu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Uwagi zostały przyjęte w całości.

Włączając się późno do konsultacji dokumentu, staramy się swoimi uwagami nie ingerować w jego strukturę i ducha. Staramy się dopisać lub przeformułować to co w nim jest, tak aby w większym stopniu odpowiadało naszemu doświadczeniu i wiedzy o wyzwaniach polityki społecznej wobec bezdomności w Polsce. Staramy się nie usuwać zawartych w niej propozycji – nawet jeśli się z nimi nie zgadzamy – tylko dodać to, co naszym zdaniem jest ważne a zostało pominięte.

W części diagnostycznej nieco mocniej zwracamy uwagę na niedostatki obecnej diagnozy i konsekwencje tego faktu dla kształtu polityki społecznej. Podkreślenie słabości diagnozy lepiej uzasadnia propozycje zawarte w Działaniu V3. W naszym przekonaniu dostępne dane są naprawdę kiepskie, a mechanizmy ich zbierania z innej epoki. Zgłoszone poprawki są spójne ze stanowiskiem Misji z listopada 2013 w sprawie określania skali bezdomności w Polsce oraz europejskimi rekomendacjami w tej sferze.

Podkreślamy potrzebę przeprofilowania polskiej polityki wobec bezdomności na zorientowaną bardziej na mieszkania (ang. housing led), niż li tylko na integrację społeczną (ang. employment led), której głównym narzędziem jest pomoc społeczna (jadłodajnie, noclegownie, schroniska, programy wychodzenia z bezdomności oparte o integrację zawodową) i polityka zatrudnienia (wspierane zatrudnienie, CIS, ekonomia społeczna).

Podkreślamy brak zakorzenienia obecnej polityki wobec zjawiska bezdomności w diagnozie i kompletny brak weryfikacji przyjmowanych rozwiązań poprzez ocenę skuteczności, której nikt nie wykonuje: ani administracja publiczna, ani organizacje pozarządowe będące głównym dostarczycielem usług z tytułu bezdomności w kraju.

Nie komentujemy działań stricte mieszkaniowych (Działanie V.1), których celem jest zwiększenie dostępności zasobu lokali, potrzebnych do przeciwdziałania niepewności mieszkaniowej i bezdomności oraz do wychodzenia z bezdomności. Jest oczywistym, że zasób obecnie dostępny jest zbyt mały, co jest podstawową barierą blokującą rozwój programów wychodzenia z bezdomności opartych o mieszkalnictwo, a nie tylko integrację zawodową. Wobec całkowitego odrzucenia proponowanych w strategii rozwiązań min. wprowadzenia definicji mieszkalnictwa społecznego przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (pismo z dnia 26 sierpnia 2013 DP3j w-0261 -3 51 /13 Na nr DPS-VIII-5142-5(1)-BD/2013), konieczne jest zaproponowanie przez ten organ alternatywnych rozwiązań, które pozwolą na realizację celu, jakim jest zwiększenie dostępności mieszkań, które można wykorzystywać w programach prewencji oraz wychodzenia z bezdomności.

Proponujemy wprowadzenie do Strategii terminu „umowy najmu wspieranego” obok umowy najmu socjalnego czy komunalnego, co pozwoliłoby na elastyczniejsze gospodarowanie publicznym zasobem mieszkaniowym. Podobne rozwiązania stosowane są np. w Belgii, jedną z wersji jest możliwość zawarcia przez właściciela umowy z pośrednikiem np. organizacją pozarządową, OPS, itd., który z kolei zawiera umowę z „trudnym klientem” czyli wymagającym wsparcia, i takim któremu właściciel bezpośrednio nie wynajmie, ponieważ będzie się bał. Takie umowy można zawierać zarówno z osobami zagrożonymi, jak i wychodzącymi z bezdomności, z drugiej strony zarówno z właścicielem lokalu socjalnego, komunalnego, prywatnego czy spółdzielczego.